Witamina D

Witamina D to jedna z witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, mająca ogromny wpływ na zdrowie człowieka. Odpowiada przede wszystkim za regulację gospodarki wapniowo-fosforanowej, czyli wyrównywanie stosunku wapnia do fosforu w organizmie. Wpływa również na wchłanianie wapnia w jelicie, wzmacnia odporność oraz mineralizuje zęby i kości.

Niedawno choroby takie jak: cukrzyca typu 2, stwardnienie rozsiane, depresja, twardzina układowa, choroba sercowo-naczyniowa, otyłość oraz rak jelita grubego, rak piersi i trzustki zostały również powiązane z niedoborem witaminy D.

Witamina D jest syntetyzowana w skórze pod działaniem promieni ultrafioletowych. Następnie prekursory witaminy podlegają przemianom w wątrobie, a jej czynna forma (1, 25-OH-witamina D3) syntetyzowana jest w nerkach i to stężenie tego metabolitu w surowicy jest najczęściej oznaczane w celach diagnostycznych. Proces powstawania aktywnej witaminy D jest stymulowany przez hormony przytarczyc (parathormon, PTH).

W przypadku zaburzeń czynności nerek lub podejrzenia chorób przytarczyc, wymagane są regularne oznaczenia poziomu 1, 25-OH-wit D3.

W miesiącach zimowych często występuje niedobór witaminy D, co z kolei prowadzi do obniżonej odporności i częstszych infekcji wirusowych.

 

Witamina D jest niezwykle istotna:

• u dzieci- odpowiada za prawidłowy rozwój kości oraz minimalizację ryzyka wystąpienia krzywicy. Z tego powodu u noworodków zaleca się suplementację tej witaminy już od pierwszych dni życia.
• u kobiet w ciąży, karmiących lub planujących ciążę – powinny pamiętać o profilaktycznej suplementacji witaminy D, ponieważ ma ona duży wpływ na rozwój dziecka. Dodatkowo są one w znacznym stopniu narażone na osteoporozę.

Witamina D – kiedy wykonać badanie?

Badanie witaminy D wykonuje się w przypadku oceny nieprawidłowości gospodarki wapniowo – fosforanowej, zaburzeń metabolicznych, przewlekłych chorób nerek oraz w sytuacji podejrzenia niedoboru lub zatrucia tą witaminą.

Badanie jest szczególnie przydatne:

• w diagnozowaniu przyczyn zmniejszonej gęstości kości (rozmiękania lub osteoporozy), powodujących ich złamania i deformacje kości

• w diagnozowaniu i monitorowaniu chorób przytarczyc;

• u osób z chorobami jelit zakłócającymi wchłanianie tłuszczu (a więc i witaminy D rozpuszczalnej w tłuszczach);

• u osób z chorobami autoimmunologicznymi.

Witamina D badanie – kto powinien wykonać?

Każdy, kto zauważa u siebie charakterystyczne objawy jej niedoboru:

• bóle kości, mięśni

• bezsenność

• biegunka

• brak apetytu

• ogólne osłabienie i złe samopoczucie

• spadek odporności

U niemowląt i małych dzieci w sytuacji niedoboru obserwujemy:

• powolne zrastanie ciemiączka, płaską główkę

• krzywicę żeber, kości

• wydatne guzy czołowe

• zaburzenia wzrostu

Niepokój powinny wzbudzić również objawy nadmiaru witaminy D:

• biegunka

• wymioty

• zawroty głowy

• nadmierna potliwość

• wzmożone pragnienie

• świąd skóry

• zaburzenia pracy mózgu, otępienie

• powiększona śledziona, wątroba

• nadpobudliwość, drgawki

Witamina D badanie – przygotowanie

• krew pobierana jest rano na czczo

• w celu diagnostyki niedoboru zaleca się przerwanie przyjmowania suplementów witaminy D na 10 dni przed badaniem.

Materiał do badania

• krew żylna

Witamina D norma (wartości referencyjne)

Normy witaminy D są następujące:

Niedobór < 20 ng/ml

• niska 20 – 30 ng/ml

• prawidłowa 30 – 50 ng/ml

• podwyższona 50–100 ng/ml

• potencjalnie toksyczna 100–150 ng/ml

• wartość toksyczna > 150 ng/ml

Witamina D nadmiar

Spowodowany jest zazwyczaj złą suplementacją preparatów doustnych.

Skutki nadmiaru witaminy D:

• zaburzenia pracy serca;

• kamica nerek, pęcherzyka żółciowego;

• gromadzenie się wapnia w tętnicach

• deformacja płodu u kobiet w ciąży;

• choroby układu kostnego u noworodków.

Witamina D niedobór

Spowodowany jest zazwyczaj niedoborami dietetycznymi, przewlekłymi chorobami nerek, chorobami zapalnymi jelit i zespołami złego wchłaniania, stosowaniem niektórych leków (przeciwpadaczkowych, antyretrowitrusowych), nadczynnością przytarczyc, nowotworami złośliwymi (np. chloniakami), chorobami przewlekłymi (np. gruźlicą) czy autoimmunologicznymi.

Skutki niedoboru witaminy D:

• złamania, skrzywienia i zwyrodnienia układu kostnego;

• problemy w funkcjonowaniu układu nerwowego;

• stany zapalne skóry;

• obniżenie odporności;

• pogorszenie słuchu;

• wypadanie zębów;

• choroby autoimmunologiczne

• nowotwór piersi, prostaty, jelita grubego;

• przyspieszony proces starzenia;

• osteoporoza, osteomalacja (rozmiękanie kości)

Witamina D dla dzieci – dlaczego jest bardzo ważna?

Witamina D u dzieci pełni niezwykle ważną funkcję, jako że bierze udział w procesach dojrzewania i intensywnego wzrostu organizmu. Poza spełnianiem funkcji regulujących gospodarkę wapniowo-fosforanową i pozostałych zadań, które związek ten wykonuje u osób dorosłych u dzieci witamina D warunkuje właściwy rozwój kości zapewniając ich prawidłową mineralizację. W przypadku niedoborów tej substancji może dość do rozmiękania kości, które może skutkować rozwinięciem się u nich krzywicy oraz do opóźnionego kostnienia ciemiączka.

Dodatkowo niedobory witaminy D u dzieci zwiększają ryzyko częstych infekcji poprzez zmniejszoną odporność organizmu. Ostatnio zaczęły pojawiać dowody naukowe na ścisły związek poziomów witaminy D z prawidłowym funkcjonowaniem układu nerwowego, co u dzieci z niedoborami tej substancji może objawiać się w postaci trudności z koncentracją, zaburzeń nastroju, a u nastolatków skłonnościami do zaburzeń depresyjnych.

Dzieci poprzez to, że zazwyczaj spędzają więcej czasu na zewnątrz niż dorośli, zazwyczaj są mniej narażone na niedobory witaminy D, jako że mają więcej kontaktu ze światłem słonecznym. Jednak organizm dziecka potrzebuje jej w znacznie wyższych ilościach (w przeliczeniu na kilogram masy ciała) niż organizm osoby dorosłej- stąd też niezwykle ważna jest wczesna diagnostyka niedoborów w przypadku objawów, które mogłyby sugerować tą jednostkę chorobową.

Witamina D gdzie występuje

Witamina D obecna jest w różnych pokarmach, które spożywane są na co dzień. Jednak w przypadku niewystarczającej dodatkowej produkcji tej substancji (w skórze pod wpływem promieni UV) samo dostarczanie jej z pożywieniem nie jest dostateczne, aby pokryć zapotrzebowanie organizmu.

W jedzeniu witamina D występuje w dwóch postaciach, jako witamina D2 (w produktach roślinnych i w drożdżach) i D3 (w pokarmach pochodzenia zwierzęcego). Dodatkowo niezbędna jest odpowiednia podaż tłuszczy, które umożliwiają prawidłowe wchłanianie witaminy D z przewodu pokarmowego.

Najwięcej witaminy D zawierają ryby m.in. węgorz, śledź czy łosoś. Obecna jest ona także w produktach nabiałowych, czyli w mleku i jego przetworach, takich jak na przykład sery, masła i jogurty.