Mocznik

Mocznik jest końcowym produktem metabolizmu białek – czyli głównego składnika budulcowego wszystkich organizmów. Jest on produkowany głównie w wątrobie, ale może być również wytwarzany w tkankach, które wykazują się szybkim wzrostem – np. guzach nowotworowych.

Z wątroby jest transportowany przez krew do nerek, gdzie jest wydalany razem z moczem. Tylko mniej niż 10% wytwarzanego mocznika jest wydalane z potem i przez przewód pokarmowy.

W zrównoważonej diecie z umiarkowanym spożyciem białka oraz przy zachowanej prawidłowej funkcji wątroby i nerek, jego stężenie we krwi jest zazwyczaj niskie.

Mocznik we krwi – kiedy badać?

Mocznik we krwi jest badany, gdy konieczna jest ocena czynności nerek – niezależnie od tego, czy u danego pacjenta dopiero podejrzewa się chorobę nerek, czy została ona już wcześniej zdiagnozowana. U pacjentów poddawanych hemodializie (leczenie nerkozastępcze) mocznik jest badany w celu ustalenia skuteczności dializy.

Wraz z innymi wskaźnikami mocznik jest częścią panelu testów niezbędnych do zdiagnozowania wielu chorób, nie tylko chorób nerek takich jak:

• uszkodzenie wątroby
• niedrożność dróg moczowych
• niewydolność serca
• krwawienie z przewodu pokarmowego
• różne choroby metaboliczne

Najczęściej jest on mierzony w połączeniu z kreatyniną w surowicy. Kreatynina jest również produktem ubocznym metabolizmu tkanek, który jest wydalany przez nerki. Podwyższony poziom mocznika i kreatyniny jasno wskazuje na uszkodzenie nerek. Jeśli podniesiony jest tylko mocznik, występuje prawdopodobnie inna choroba, niekoniecznie związana z uszkodzoną czynnością nerek.

Kto powinien wykonać badanie?

Badanie należy wykonywać w przypadkach podejrzenia chorób nerek.

Jego podwyższony poziom we krwi, zwany mocznicą, może powodować niektóre z następujących objawów:

• mrowienie lub „uczucie prądu” w rękach i nogach
• ogólny wzrost zmęczenia i większa męczliwość
• dezorientacja
• nudności, wymioty i utrata apetytu
• wysokie ciśnienie krwi
• obrzęk, szczególnie wokół kostek
• uporczywe swędzenie
• zmiany częstotliwości oddawania moczu (mogą występować częściej, gdy nerki próbują usunąć nadmiarowy mocznik z organizmu lub rzadziej przy zmniejszonej ilości moczu w niewydolności nerek)

Przygotowanie do badania

Badanie nie wymaga specjalnego przygotowania. Zaleca się wykonanie badania rano na czczo.

Materiał do badania

• krew żylna (surowica )

Mocznik norma

Wartości referencyjne zależą od wieku.

Dzieci:

• 1-3 lat 11,0-36,0 mg/dl
• 3-13 lat 15,0-36,0 mg/dl
• 13-19 lat 18,0-45,0 mg/dl

Kobiety:

• 19-50 lat 15,0-40,0 mg/dl
• >50 lat 21,0-43,0 mg.dl

Mężczyźni:

• 19-50 lat 19,0-44,0 mg/dl
• >50 lat 18,0-55,0 mg/dl

Podwyższony mocznik

Przyczynami wysokich poziomów mocznika, które przekraczają normy mogą być:

• zwiększone spożycie białka z jedzeniem (dieta wysokobiałkowa, stosowanie suplementów białkowych)
• choroba nerek prowadząca do niewydolności nerek
• krwawienie z przewodu pokarmowego
• stany związane z masywnym uszkodzeniem tkanek np.: uraz, oparzenia, poważna operacja, przedłużający się głód, ciężka infekcja, rak
• niewydolność serca
• odwodnienie
• przyjmowanie niektórych leków np. kortykosteroidów

Następujące stany i uwarunkowania mogą być przyczyną występowania jego niskich poziomów:

• stosowanie diety niskobiałkowej
• fizjologicznie podczas ciąży
• przewodnienie
• choroba wątroby o ciężkim przebiegu (występuje wtedy niezdolność wątroby do przekształcania produktów pośrednich metabolizmu białka w mocznik)
• choroby genetyczne związane z produkcją wadliwych enzymów, które niezdolne są do prawidłowej produkcji mocznika

Zarówno wyniki badań, jak i ewentualne dalsze leczenie odchyleń od normy należy zawsze konsultować i omówić z lekarzem.